Cukrzyca

Cukrzyca to „grupa chorób metabolicznych charakteryzujących się hiperglikemią (wysoki poziom glukozy we krwi), wynikającą z defektu wydzielania i/lub działania insuliny (jedyny hormon powodujący obniżenie poziomu glukozy we krwi). Ostre powikłania cukrzycy, czyli kiedy trzeba działać szybko i sprawnie: 

HIPOGLIKEMIA (niedocukrzenie) Jest to niebezpieczna sytuacja, która wymaga natychmiastowego działania. Niedocukrzenie to krytyczny spadek poziomu glukozy we krwi, który stwarza realne zagrożenie dla organizmu. O hipoglikemii mówimy wtedy, gdy poziom cukru we krwi spadnie poniżej 60 mg/dl. Objawy hipoglikemii:

• bladość skóry, 

• nadmierna potliwość,

 • drżenie rąk, 

• ból głowy, 

• ból brzucha,

 • tachykardia (szybkie bicie serca),

 • uczucie silnego głodu/wstręt do jedzenia,

 • osłabienie, 

• zmęczenie, 

• problemy z koncentracją, niemożność skupienia się i zapamiętania,

 • chwiejność emocjonalna, nadpobudliwość, niepokój,

 • nietypowe dla dziecka zachowanie / nagła zmiana nastroju,

 • napady agresji lub wesołkowatości przypominające stan upojenia alkoholowego,

 • ziewanie/senność, 

• zaburzenia mowy, widzenia i równowagi,

 • zmiana charakteru pisma, 

• dziecko staje się niegrzeczny, a nawet agresywny,

 • dziecko nielogicznie odpowiada na zadawane pytania, 

• kontakt dziecka z otoczeniem jest utrudniony lub uczeń traci przytomność (śpiączka), 

• drgawki.

• oznaczyć glikemię na glukometrze (potwierdzić niedocukrzenie),

 • podać węglowodany proste: 5 — 15 gramów (najszybciej poziom cukru we krwi podniesie: ½ szklanki coca-coli lub soku owocowego, 3 kostki cukru rozpuszczone w ½ szklanki wody lub herbaty, glukoza w tabletkach lub w płynie, miód) — to bardzo ważne, gdyż rozpuszczona glukoza zacznie się wchłaniać już ze śluzówki jamy ustnej i szybko podniesie poziom glukozy we krwi. 

• zawsze należy ponownie oznaczyć glikemię po 10 — 15 minutach, aby upewnić się, że nasze działania były skuteczne i poziom glikemii podnosi się. Jeżeli wartości glikemii się podnoszą, można dziecku podać kanapkę (węglowodany złożone) lub przyspieszyć spożycie planowanego na później posiłku oraz ograniczyć aktywność fizyczną. 

• zawsze należy dążyć do ustalenia przyczyny niedocukrzenia. Hipoglikemia średnio-ciężka (dziecko ma częściowe zaburzenia świadomości, pozostaje w ograniczonym kontakcie z nami). W tym stanie bezwzględnie konieczna jest pomoc osoby drugiej. Postępowanie podobne do opisanego wyżej:

 • oznaczyć glikemię (potwierdzić niedocukrzenie). Jeżeli jest pewność, że dziecko może połykać — podać dziecku do picia płyn o dużym stężeniu cukru np. 3 — 5 kostek cukru rozpuszczone w ½ szklanki wody, coca-cola, sok owocowy. • jeżeli dziecko nie może połykać — postępuje się tak jak w przypadku hipoglikemii ciężkiej — patrz niżej. 

Hipoglikemia ciężka (dziecko jest nieprzytomne, nie ma nim żadnego kontaktu, nie reaguje na żadne bodźce, może mieć drgawki). Dziecku, które jest nieprzytomne NIE WOLNO PODAWAĆ NICZEGO DO PICIA ANI DO JEDZENIA DO UST! (istnieje ryzyko, że się zachłyśnie lub udusi). 

Co należy zrobić: 

1. Ułożyć dziecko na boku, 

2. Postępować zgodnie z instrukcjami uzyskanymi od rodziców, 

3. WEZWAĆ POGOTOWIE RATUNKOWE 

4. Skontaktować się z rodzicami dziecka, 

5. Dopiero, gdy dziecko odzyska przytomność i będzie w dobrym kontakcie można mu podać węglowodany doustnie (sok, coca-cola, tabletka glukozy). Pamiętaj! 2 Jeżeli dziecko z cukrzycą zostanie znalezione nieprzytomne — z niewiadomych przyczyn — należy zawsze podejrzewać, że ma ciężkie niedocukrzenie i postępować jak opisano powyżej! 6. Dziecko nie może podejmować wysiłku fizycznego, dopóki wszystkie objawy hipoglikemii nie ustąpią.

6. Dziecko nie może podejmować wysiłku fizycznego, dopóki wszystkie objawy hipoglikemii nie ustąpią.

Objawy hiperglikemii

 • wzmożone pragnienie (polidypsja) oraz potrzeba częstego oddawania moczu (poliuria),

 • rozdrażnienie, zaburzenia koncentracji, 

• złe samopoczucie, osłabienie, przygnębienie, apatia. Jeśli do ww. objawów dołączą: ból głowy,

 • ból brzucha, 

• nudności i wymioty, 

• ciężki oddech (tzw. „oddech kwasiczy”), może to świadczyć o rozwoju kwasicy cukrzycowej. Należy wtedy bezzwłocznie:

 • zbadać poziom glukozy na glukometrze, 

• skontaktować się z pielęgniarką oraz rodzicami ucznia.

W przypadku znacznej hiperglikemii ważne są trzy elementy: 

• podanie insuliny, uzupełnianie płynów oraz samokontrola. 

• jeśli poziom glukozy we krwi wynosi więcej niż 250 mg% uczeń powinien otrzymać dodatkową dawkę insuliny, tak zwaną dawkę korekcyjną, w celu obniżenia zbyt wysokiego poziomu glukozy. 

• Ilość insuliny, którą należy podać w celu obniżenia poziomu glukozy jest indywidualna dla każdego chorego dziecka.

 • Małe dzieci wymagają wtedy szczególnej kontroli, sprawdzenia czy wprowadziły odpowiednią dawkę insuliny! Uzupełnianie płynów i samokontrola 3 

• Dziecko powinno dużo pić (ilość płynów zależy od wieku!), przeciętnie 1 litr w okresie 1,5-2 godzin. Najlepszym płynem jest niegazowana woda    mineralna. 

• Po okresie około 1 godziny od podania korekcyjnej dawki insuliny należy dokonać kontrolnego pomiaru glikemii (stężenie glukozy powinno zacząć się obniżać). Sytuacje szczególne.Egzamin. Dziecko z cukrzycą typu 1 powinno mieć szczególne prawa w trakcie egzaminów. Sytuacje stresowe (a każdy egzamin do takich należy), zwiększają ryzyko wystąpienia nieprawidłowych glikemii. 

Z tego powodu dziecko z cukrzycą typu 1 ma prawo do tego, aby mieć przy sobie podczas egzaminu następujące rzeczy:

 • zestaw do badania krwi (glukometr, paski, nakłuwacz, 

• gaziki, lancety) oraz paski do badania moczu, 

• peny lub pompę do podania insuliny,

 • węglowodany proste na wypadek hipoglikemii, 

• posiłek, który powinien spożyć w trakcie egzaminu (jeżeli taki jest schemat jego leczenia. 

Placówka szkolna w której przebywa dziecko chore na cukrzycę powinna zapewnić : 

1. Spotkanie z rodzicami i dzieckiem w celu uzyskania informacji o chorobie i postępowaniu w przypadku zagrożenia, 

2. Odpowiednie miejsce do badania glukozy we krwi oraz podawania insuliny( prywatność podczas badania), 

3. Kontrolę glukozy we krwi i odpowiednią interwencję w przypadku hipoglikemii, 

4. Pozwolenie dzieciom na kontakt z personelem medycznym, 

5. Zapewnienie odpowiedniego miejsca do przechowywania insuliny i glikagonu, jeśli zachodzi taka potrzeba. 

1. Zlecenie lekarskie na podanie leków: „samo podanie leków zleconych przez lekarza należy traktować jako czynność techniczną polegająca na realizacji zlecenia lekarskiego, która wiąże się ze sprawowaniem funkcji opiekuńczej nad dzieckiem wymagającym systematycznego podawania leków”.

 2. Zaświadczenie lekarskie, „w którym muszą być zawarte następujące informacje: rozpoznanie choroby przewlekłej, opinia na temat możliwości uczęszczania dziecka do przedszkola czy szkoły ogólnodostępnej, informacje dla wychowawcy dotyczące postępowania z dzieckiem i konieczności realizacji wskazanych stałych zleceń w czasie pobytu dziecka w placówce, informacje dotyczące rodzaju koniecznych działań w razie wystąpienia nasilenia objawów choroby, ewentualne ograniczenia i zalecenia dotyczące udziału dziecka w zajęciach”  

3. Upoważnienie (pisemne lub ustne) rodziców/opiekunów dziecka dla dyrektora placówki do podejmowania wymienionych wyżej działań. 

4.Udzielenie pisemnej informacji na temat rodzaju stosowanej insulinoterapii, używanych preparatów insulinowych oraz stosowanych dodatkowych węglowodanów szybkowchłanialnych  w przypadku hipoglikemii (niedocukrzenia). 

5.Udzielenie pisemnej informacji dotyczącej posiłków w szkole. 

6.Dostarczenie informacji na temat postępowania w przypadku podjęcia wysiłku fizycznego. 

7.Dostarczenie pisemnej informacji na temat zalecanych wartości glikemii przed posiłkiem, przed i w trakcie wysiłku fizycznego. 

8. Zapewnienie szkole wyposażenianiezbędnego do prawidłowej opieki (glukometr, pen, glukagon, odpowiednie napoje, jeśli możliwe, to telefon komórkowy dla dziecka, odpowiednie środki stosowane w przypadku niskich cukrów itp.). 

9.Dostarczenie numerów telefonówrodziców, Poradni Diabetologicznej oraz numeru lekarza prowadzącego.